پیام سودانی برای تهران؛ میز مذاکرات در بغداد رونق می‌گیرد؟
نخست‌وزیر عراق در حالی چهارشنبه راهی تهران می‌شود که گمانه‌زنی‌ها حکایت از پیام محمد شیاع السودانی به مقامات ایران دارد. دو سایت «العربی الجدید» و «میدل ایست‌نیوز» ماموریت سودانی را مرتبط با گروه‌های مقاومت عراقی و آینده سوریه ارزیابی کرده و مدعی شده‌اند که سودانی در‌حالی‌که نمی‌خواهد کشورش صحنه درگیری‌های جدید بین ایران با آمریکا و اسرائیل باشد، قصد دارد آخرین وضعیت این دو پرونده را با جمهوری اسلامی ایران در میان بگذارد.
محمدشیاع سودانی، نخست‌وزیر عراق، روز چهارشنبه به تهران می‌آید تا به گفته سفیر ایران در بغداد در مورد مسائل دوجانبه، تحولات منطقه و بین‌الملل به‌خصوص مسائل سوریه رایزنی شود. بازه زمانی این سفر یک ماه پس از سقوط بشار اسد در سوریه، گمانه‌زنی‌ها درخصوص اهداف و ماموریت سفر نخست‌وزیر شیعه عراق به تهران را محور خبرها و تحلیل‌های رسانه‌ای قرار داده‌اند.
در همین خصوص محمدکاظم آل‌صادق، سفیر ایران در عراق، درباره سفر روز چهارشنبه نخست‌وزیر عراق به تهران گفت که این سفر در پاسخ به سفر چند ماه پیش رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به این کشور همسایه انجام می‌شود. آل‌صادق با بیان اینکه «آقای پزشکیان در مسند رئیس‌جمهور در اولین سفر خارجی در آغاز مسوولیت خود به عراق سفر کرد» توضیح داد: «چهارشنبه هفته جاری نخست‌وزیر عراق در پاسخ به این سفر و در راس یک هیات سیاسی و اقتصادی به ایران سفر می‌کند.»
این دیپلمات ارشد ایران با بیان اینکه «سفر نخست‌وزیر عراق به تهران یک‌روزه خواهد بود» گفت که در جریان این سفر، روند اجرای توافقات انجام‌شده در جریان سفر آقای پزشکیان به بغداد مورد پیگیری و بررسی قرار می‌گیرد. آل‌صادق با بیان اینکه «چند وزیر اقتصادی نیز نخست‌وزیر عراق را در جریان این سفر همراهی می‌کنند» ادامه داد: «نخست‌وزیر عراق در جریان این سفر با تعدادی دیگر از مقامات ارشد کشورمان دیدار و رایزنی می‌کند و برنامه‌ریزی‌ها در این زمینه در حال انجام است.»
علی‌اکبر اسدی، پژوهشگر مسائل عراق، در گفت‌و‌گو با روزنامه «دنیای اقتصاد» در خصوص مهم‌ترین اهداف و ابعاد سفر سودانی به ایران گفت: «بحث سوریه امروز یکی از مسائل اساسی منطقه است. صحنه سوریه برای ایران بعد از سقوط نظام بشار اسد تغییر کرد و ایران دیگر در آن کشور حضور ندارد. سوریه به عنوان یک مساله منطقه‌ای در قالب سیاست منطقه‌ای ایران و محور مقاومت برای تهران قلمداد می‌شود.» وی افزود: «اما برای عراق مساله سوریه مساله همسایگی است؛ زیرا دو کشور مرزهای طولانی دارند و عراق از شرایط سیاسی و امنیتی این کشور تاثیر می‌پذیرد. امروز هم این نگرانی وجود دارد که مانند سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ عراق با هجمه تروریست‌ها و ناامنی مواجه شود.»
به گفته اسدی، در‌حال‌حاضر دغدغه عراق افزایش هماهنگی و همکاری‌های بین ایران و عراق در خصوص تنش‌ها و ناامنی‌های منطقه‌ای است. با توجه به مساله همسایگی عراق و سوریه، مقامات بغداد تلاش می‌کنند با رهبران سوریه وارد تعامل شوند و با روش‌های تعاملی جلوی شیوع ناامنی و افراط‌گرایی در این کشور را بگیرند. کارشناس مسائل عراق با بیان اینکه نگرانی‌های ایران متفاوت است، توضیح داد: «نگرانی در رابطه با ایجاد ناامنی در سوریه برای ایران، یک نگرانی مستقیم نیست.» همچنین اسدی گفت که «با توجه به رویکرد خصمانه هیئت تحریرالشام در قبال ایران، تهران نیز رویکرد صریح‌تری را در مقایسه با عراق در برابر حاکمان جدید سوریه اتخاذ کرده است و خواهان حفظ تمامیت ارضی این کشور، جلوگیری از مداخله بازیگران خارجی، تشکیل حکومت با مشارکت تمامی گروه‌ها و در نظر گرفتن حقوق اقلیت‌ها توسط دولت شده است.»
وی تشریح کرد: «شاید تلاش عراق این است که به نوعی از افزایش تنش‌ها و تخاصمات در سطح منطقه جلوگیری کند و ازجمله سعی دارد ایران و حاکمان جدید سوریه را از ورود به یک روند تخاصمی بازدارد. درواقع عراقی‌ها این موضع‌گیری صریح را نداشتند و بیشتر به دنبال این هستند که در آنجا درگیری شکل نگیرد.»
اسدی در پاسخ به رویکرد بغداد درباره آنچه درخواست آمریکا و اسرائیل برای کاهش نقش‌آفرینی ایران یا گروه‌های مقاومت در عراق خوانده می‌شود، توضیح داد: «این مساله، مساله جدیدی در عراق نیست، یعنی بحث تنش‌ها و درگیری‌های آمریکا با ایران و گروه‌های مقاومت تقریبا از سال ۲۰۱۷ شروع شده و در برخی دوره‌ها کاهش یافته است. به عنوان مثال از زمان روی کار آمدن سودانی تا اکتبر ۲۰۲۳ این تنش‌ها کاهش یافت اما با افزایش درگیری‌های محور مقاومت با اسرائیل این تنش‌ها هم شدت گرفته است.» این کارشناس تاکید کرد که تلاش تمام دولت‌های عراقی از سال ۲۰۰۳ به بعد این بود که تا حد ممکن بین ایران و آمریکا میانجی‌گری کنند و تنش‌ها را کاهش دهند، زیرا هر چه تنش‌ها بین ایران و گروه‌های مقاومت با آمریکا افزایش پیدا کند، دولت بغداد در وضعیت دشوارتری قرار می‌گیرد.
اسدی در ادامه توضیح داد: «یکی از محورهایی که مقامات عراقی روی آن تاکید داشتند این بود که عراق نمی‌خواهد به میدانی برای تقابل بازیگران خارجی تبدیل شود که مقصود مشخصا ایران و آمریکاست. این در حالی است که در دوره اخیر بعد از سقوط دولت سوریه مواضع مختلفی از سوی تل‌آویو و واشنگتن به منظور کنترل گروه‌های مقاومت عراقی منتشر شد و این مساله بیان شد که آمریکایی‌ها و اسرائیل خواهان انحلال گروه‌های مقاومتی و ادغام آنها در ساختار دولت هستند.»
وی افزود: «اما این خواسته آمریکا و اسرائیل با مخالفت مردم، دولت و مرجعیت شیعی در عراق روبه‌رو شد؛ زیرا حشد الشعبی به یکی از ارکان اصلی امنیتی عراق تبدیل شده و انحلال آن ممکن است که عراق را با یک سری از تهدیدات جدید و جدی روبه‌رو کند.»
کارشناس مسائل منطقه تبیین کرد که دولت عراق با هدف آنکه بتواند فشارهای آمریکایی‌ها را در این خصوص کاهش دهد، از یک طرف تاکید دارد که حشد الشعبی یک نهاد نظامی امنیتی قانونی است که در پارلمان تایید شده و از طرف دیگر خواستار تعدیل کارکرد این نیروهای امنیتی شده است تا بستر بهانه‌های آمریکا و اسرائیل را تاحدی کاهش دهند.
اسدی در نهایت گفت چنین مساله‌ای نیازمند نوعی از هماهنگی دولت عراق با نیروهای مقاومت این کشور و جمهوری اسلامی ایران است و به نظر می‌رسد در سفر پیش روی نخست‌وزیر عراق به تهران نیز این موضوع به عنوان یکی از مسائل مهم مورد گفت‌و‌گو قرار خواهد گرفت.
منبع: دنیای اقتصاد
